De psychologie achter thuiswerken: resultaten van de thuiswerkmail

In een eerder artikel deelde Eline Verhoeven, masterstudent gedragsverandering, de bevindingen over de psychologie achter het thuiswerken. In de aanpak van parkeer, kantoor en verkeersdrukte. Uit het literatuuronderzoek bleek een verband te bestaan tussen verschillende psychologische factoren en thuiswerkgedrag. In een praktijkonderzoek testten we een gedragsoplossing die inspeelde op deze psychologische factoren. In dit artikel deelt Eline de resultaten.

Veel mensen werken vaak op dezelfde dagen vanuit huis en op dinsdag en donderdag op kantoor. Wat leidt tot piekdrukte op de weg en kantoor op deze dagen. Ondanks de motivatie om dit te veranderen, gebeurt het nog niet voldoende. Daarom ontwikkelden en evalueerden we in het praktijkonderzoek een gedragsoplossing voor werkgevers om thuiswerken beter over de week te spreiden en zo de kantoor- en parkeercapaciteit beter te benutten. Dit werd getest bij werknemers met een baan die thuis uitgevoerd kan worden, waardoor we via trial-and-error meer inzicht kregen in wat werkt en wat niet in het spreiden van thuiswerken.

Wat werd onderzocht?

Het literatuuronderzoek toonde aan dat verschillende psychologische factoren invloed hebben op thuiswerken. Een sterke intentie om thuis te werken en een gevoel van controle over het thuiswerkproces waren gerelateerd aan meer thuisgewerkte uren. De positieve normen over thuiswerken die onder collega’s op het werk heersen, bevorderden ook het aantal thuisgewerkte uren. Een sterke gewoonte om naar kantoor te reizen was gerelateerd aan minder thuisgewerkte uren.

Om deze bevindingen toe te passen in een oplossing, werd de ’thuiswerkmail’ ontwikkeld. Een e-mail waarin medewerkers werden aangemoedigd om mee te doen aan de Thuiswerk Dinsdag of Thuiswerk Donderdag, ondertekend door hun teamleider. De e-mail bevatte daarnaast tips en een Outlook-afspraakuitnodiging voor de betreffende thuiswerkdag, inclusief herinneringsmeldingen. Deze e-mail hebben we vervolgens op haar effectiviteit onderzocht: kan de thuiswerkmail helpen bij het verhogen van het aantal thuiswerkers op dinsdag/donderdag?

Zo zag de thuiswerkmail eruit (de voorkant):

In de week van de thuiswerkmail ontvingen medewerkers de thuiswerkmail. We keken of deze e-mail van invloed was op de hoogte van de scores op deze psychologische factoren. Ook keken we of de e-mail invloed had op het thuiswerken op een specifieke werkdag.

Om dit te onderzoeken, vergeleken we een groep mensen die de thuiswerkmail hadden ontvangen (de interventiegroep) met een groep medewerkers die de thuiswerkmail niet ontvingen (de controlegroep). Het onderzoek had de volgende onderzoeksopzet:

Wat waren de belangrijkste bevindingen?

Belangrijk: Dit onderzoek had een zeer kleine steekproef waardoor we de bevindingen voorzichtig moeten interpreteren. Het kan zijn dat dit onderzoek een effect laat zien, wat in werkelijkheid niet echt bestaat, en vice versa. We zijn daarom voorzichtig in de uitspraken die we doen in dit adviesrapport.

• De thuiswerkmail had geen invloed op het thuiswerken op de specifieke werkdag: er was geen verandering te zien tussen de voor- en nameting in het aandeel thuiswerken bij mensen die de thuiswerkmail hadden ontvangen, vergeleken met de groep die dit niet had ontvangen.

• De thuiswerkmail had geen invloed op psychologische factoren: er was geen verandering te zien in thuiswerkintentie, reisgewoonte, normen en ervaren controle over thuiswerken, tussen voor- en nameting bij de groep die de e-mail ontving.
• Thuiswerken en normen over thuiswerken verschillen tussen groepen, maar niet door de thuiswerkmail: de interventiegroep had meer thuisgewerkt en had sterker waargenomen normen over thuiswerken, vergeleken met de controlegroep. Dit wijst op selectie bias: de interventiegroep verschilde systematisch van de controlegroep in karakter, wat niet veroorzaakt werd door de interventie.
• Weerstand: ondanks dat in de thuiswerkmail benadrukt werd dat de thuiswerkdag vrijblijvend was en je niet mee hoefde te doen, lieten de open antwoorden zien dat er weerstand was tegen het verzoek en de manier waarop het verzoek werd gedaan. De thuiswerkmail kreeg daarnaast een negatieve beoordeling.

Conclusie?

Uit het literatuuronderzoek bleek dat thuiswerken verklaard wordt door verschillende psychologische factoren. Het praktijkonderzoek kon echter niet aantonen dat de thuiswerkmail, gericht op deze factoren, resulteerde in meer thuiswerken. Het praktijkonderzoek levert daarmee geen bewijs voor de effectiviteit van de thuiswerkmail. Mogelijk werkt een interventie op teamniveau beter om een gezamenlijke thuiswerkdag te organiseren.³  We moeten echter voorzichtig zijn in de uitspraken die we doen, vanwege de kleine steekproef waarbij de e-mail is onderzocht.

De resultaten laten wel het belang zien van het (h)erkennen van weerstand tegen verandering. Bij het ontwikkelen en onderzoeken van thuiswerkmails is het cruciaal om met deze weerstand rekening te houden. Hoewel reisgewoonte een rol speelt, is thuiswerken voornamelijk een bewuste keuze, die niet “zo maar” gemaakt wordt: medewerkers maken een weloverwogen beslissing om al dan niet thuis te werken op een bepaalde dag. Neem medewerkers daarom serieus: luister naar behoeften, motieven en waarden¹ en betrek ze bij het invoeren en organiseren van de verandering.²

Om betrouwbaardere conclusies te kunnen trekken over de effectiviteit van de huidige interventie, loopt er nog vergelijkbaar onderzoek bij een grotere onderzoeksgroep. We zijn benieuwd wat daaruit voortkomt.